Σάκχαρο στην εγκυμοσύνη!! Τι πρέπει να ξέρω! Κινδυνεύει το μωρό μου;

Η  αύξηση του σακχάρου στην εγκυμοσύνη, είναι η πάθηση που χαρακτηρίζεται από τα αυξημένα επίπεδα της γλυκόζης του αίματος. Η γλυκόζη προέρχεται από τις τροφές που τρώμε. Το πάγκρεας είναι ένα όργανο που βρίσκεται ακριβώς πίσω από το στομάχι και παράγει την ορμόνη ινσουλίνη. Η ινσουλίνη βοηθάει τα κύτταρα του σώματος να πάρουν τη γλυκόζη από το αίμα και να την χρησιμοποιήσουν για ενέργεια, ως «καύσιμο». Ο διαβήτης συμβαίνει όταν η γλυκόζη του αίματος αρχίζει να αυξάνεται πάνω από το φυσιολογικό.
Ο διαβήτης της κύησης (gestational diabetes) είναι μια μορφή διαβήτη που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, συνήθως στο δεύτερο τρίμηνο. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ο πλακούντας παράγει ορμόνες που βοηθούν το έμβρυο να μεγαλώσει. Οι ορμόνες αυτές κάνουν την πιο δύσκολη τη δράση της ινσουλίνης στο σώμα με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα επίπεδα της γλυκόζης (του σακχάρου) στο αίμα. 

Ο διαβήτης της κύησης είναι συχνός και συμβαίνει σε 4-8 % των κυήσεων. Κάθε έγκυος μπορεί να παρουσιάσει διαβήτη κύησης αλλά μερικές γυναίκες έχουν αυξημένο κίνδυνο.

Γνωστοί παράγοντες κινδύνου είναι:

• Ηλικία άνω των 25 και ιδιαίτερα άνω των 35 χρόνων

• Φυλή (λατίνοι, αφροαμερικάνοι)

• Παχυσαρκία ή υπέρβαρο προ κύησης. Η παχυσαρκία σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας έχει σχεδόν τριπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια. Οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν 4πλάσιο κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη κύησης, ενώ ο κίνδυνος σε αυτές με Δείκτη Μάζας Σώματος  >40 είναι 9πλάσιος!

• Υπερβολική αύξηση βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης

• Ιστορικό προηγούμενης κύησης με διαβήτη. Στις γυναίκες αυτές ο κίνδυνος αυξάνεται σε 30-80% σε επόμενη κύηση.

• Ιστορικό προ-διαβήτη/ αντίστασης στην ινσουλίνη

• Ιστορικό κύησης με νεογνό άνω των 4 κιλών

• Ιστορικό ανεξήγητου εμβρυϊκού θανάτου

• Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

• Οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη (γονείς ή αδέλφια) ή διαβήτη κύησης

Οι γυναίκες που έχουν αυτούς τους παράγοντες κίνδυνου παρουσιάζουν διαβήτη της κύησης σε ποσοστό έως και 14%

Οι περισσότερες γυναίκες δεν έχουν κανένα σύμπτωμα. Προληπτικά, όλες οι έγκυες γυναίκες πρέπει να ελέγξουν το σάκχαρο τους μόλις επιβεβαιωθεί η εγκυμοσύνη. Αν το σάκχαρο νηστείας είναι φυσιολογικό στο πρώτο τρίμηνο, ο επόμενος έλεγχος γίνεται μεταξύ της 24ης και 28ης εβδομάδας της κύησης. Το τεστ με το οποίο γίνεται η διάγνωση λέγεται «καμπύλη σακχάρου» (δοκιμασία γλυκόζης) γιατί αφορά την μέτρηση του σακχάρου πριν και μετά την πόση ενός υγρού με μεγάλη περιεκτικότητα σε ζάχαρη. Συνήθως χορηγούνται 75 γραμμάρια γλυκόζης και η μέτρηση γίνεται πριν τη χορήγηση, σε μία και σε δύο ώρες μετά. 
Εξαίρεση αποτελούν οι γυναίκες που είναι παχύσαρκες, είχαν διαβήτη της κύησης σε προηγούμενη εγκυμοσύνη ή έχουν οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη. Αυτές πρέπει να ελέγχονται από την πρώτη  επίσκεψη (πριν τη 12η εβδομάδα) με καμπύλη σακχάρου. 

Αν το σάκχαρο ανέβει αρκετά μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως αυξημένη δίψα, συχνοουρία, μεγάλη κόπωση, αλλαγή στην όραση, συχνές ουρολοιμώξεις ή κολπίτιδες.

Το αυξημένο σάκχαρο στις γυναίκες με διαβήτη κυήσεως μπορεί να επηρεάσει και τη μητέρα αλλά και το μωρό.


Οι πιο σημαντικές επιπτώσεις στη μωρό είναι:

• Μεγάλη αύξηση του βάρους του. Η γλυκόζη περνά ελεύθερα  τον πλακούντα αλλά όχι η ινσουλίνη της μητέρας. Έτσι το έμβρυο αναγκάζεται να αυξήσει την δική του παραγωγή ινσουλίνης. Αυτό οδηγεί στην αυξημένη πρόσληψη βάρους και εναπόθεση λίπους στο έμβρυο η οποία, αν υπερβεί κάποια όρια χαρακτηρίζεται ως έμβρυο μεγάλο για την ηλικία κύησης  ή μακροσωμικό νεογνό (>4 κιλά βάρος τοκετού). Τα επίπεδα σακχάρου της μητέρας έχουν άμεση συσχέτιση με το βάρος του νεογνού.

• Τα μεγάλα έμβρυα έχουν αυξημένο κίνδυνο για τραυματισμό και ασφυξία κατά τη διάρκεια του φυσιολογικού τοκετού γι’ αυτό και συχνά γίνεται επιλεκτική καισαρική τομή.

• Υπογλυκαιμία αμέσως μετά τη γέννηση (λόγω της υπερπαραγωγής ινσουλίνης από το πάγκρεας του νεογνού)

• Ίκτερος και αναπνευστική δυσκολία, καρδιομυοπάθεια, χαμηλό ασβέστιο και μαγνήσιο αν ο διαβήτης είναι ανεξέλεγκτος.

• Αυξημένη συχνότητα εμβρυικού θανάτου

• Αυξημένος κίνδυνος για παιδική και εφηβική παχυσαρκία και ανάπτυξη διαβήτη στην ενήλικο ζωή.

Οι πιο σημαντικές επιπτώσεις για τη μητέρα είναι:

• Δυστοκία (δύσκολος τοκετός με αυξημένη συχνότητα τραυματισμού του νεογνού) ή ανάγκη για καισαρική τομή λόγω του μεγάλου μεγέθους του νεογνού

• Πρόωρος τοκετός

• Προεκλαμψία (αυξημένη αρτηριακή πίεση και κυκλοφορικές διαταραχές κατά τη διάρκεια της κύησης

• Αυξημένος κίνδυνος για την ανάπτυξη διαβήτη σε μεγαλύτερη ηλικία

Αντιμετωπιση..
-πρέπει να ακολουθήσετε μια διατροφή με ελεγχόμενη ποσότητα υδατανθράκων. Μπορείτε να δείτε ένα ενδοκρινολόγο για να σας δώσει λεπτομερείς οδηγίες για διατροφή με περιορισμένους υδατάνθρακες.
- κάνετε κάποια μορφή άσκησης καθημερινά, ακόμα και 20 λεπτά περπάτημα μετά από κάθε γεύμα μπορεί να βοηθήσουν σημαντικά στην ελάττωση των επίπεδων του σακχάρου. Συζητήστε με τον γυναικολόγο σας τι είδη ασκήσεων μπορείτε να κάνετε και με τί ένταση.
- ελέγχετε το σάκχαρο σας 4 φορές την ημέρα, κάθε πρωί και μια ώρα μετά από κάθε γεύμα. Πρέπει να κρατάτε ένα ημερολόγιο με τις τιμές αυτές για να μπορείτε να τις δείχνετε στον ιατρό σας.  
- ελέγχετε κετόνες στα ούρα τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα
- δείτε τον ενδοκρινολόγο σας κάθε 3-4 εβδομάδες για να παρακολουθεί τα επίπεδα του σακχάρου. Αν η διατροφή και η άσκηση δεν είναι αρκετά τότε μπορεί να χρειαστείτε ινσουλίνη (ή αντιδιαβητικά φάρμακα λιγότερο συχνά αν υπάρχει ένδειξη) για τον έλεγχο του σακχάρου.

Φυσιολογικες τιμες σακχαρου στην εγκυμοσυνη

• Το πρωί πριν το πρωινό: <95 mg/dl

• Μια ώρα μετά τα γεύματα: <130 mg/dl

ΑΛΛΑ οι στόχοι αυτοί μπορεί να τροποποιηθούν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και να γίνουν πιο αυστηροί, αν ήδη φαίνεται κάποια επίδραση του αυξημένου σακχάρου στο έμβρυο. 

KETONEΣ ΟΥΡΩΝ

Οι υδατάνθρακες είναι η βασική πηγή ενέργειας για το σώμα. Εάν ελαττώσετε τους υδατάνθρακες στη δίαιτα σας σε μεγάλο βαθμό τότε αρχίζουν να παράγονται κετόνες από την καύση του λίπους για παραγωγή ενέργειας. Αυτό σημαίνει ότι τόσο εσείς όσο και το μωρό σας δεν παίρνετε αρκετή ενέργεια με τη μορφή υδατανθράκων και πρέπει να τους αυξήσετε. 
Τις κετόνες τις μετράμε στα πρώτα πρωινά ούρα με ειδικές ταινίες. Μπορείτε να αγοράσετε ταινίες μέτρησης κετόνων από το φαρμακείο σας. Για να τις χρησιμοποιήσετε, τοποθετήστε την ταινία στο κέντρο της ροής των ούρων σας. Συγκρίνετε την αλλαγή χρώματος της ταινίας με τον πίνακα στο φιαλίδιο.  Κανονικά η ένδειξη πρέπει να είναι αρνητική. Την πρώτη εβδομάδα που ξεκινάτε την διατροφή για το διαβήτη κάνετε καθημερινό έλεγχο για κετόνες στα ούρα. Αν οι κετόνες είναι αρνητικές τότε ελέγχετε 2 φορές την εβδομάδα στο εξής. Αν οι κετόνες είναι έντονα θετικές πρέπει να επικοινωνήσετε με τον ενδοκρινολόγο σας. 

ΧΡΗΣΗ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ

Μερικές φορές τα επίπεδα του σακχάρου παραμένουν αυξημένα παρ’όλη τη διατροφή και άσκηση. Στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις η έγκυος θα χρειαστεί ινσουλίνη για τον έλεγχο του σακχάρου, σε συνδυασμό με διατροφή και άσκηση.
Η ινσουλίνη είναι πολύ ασφαλής για το έμβρυο.
Πριν ξεκινήσετε ινσουλίνη θα πρέπει να συζητήσετε με το ιατρό σας περισσότερες λεπτομέρειες για τους τύπους  της ινσουλίνης και τον τρόπο δράσης τους, πότε και πώς να την πάρετε, πώς να την διατηρείτε, πιθανές παρενέργειες όπως η υπογλυκαιμία. 

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ

Μια πιθανή παρενέργεια της θεραπείας με ινσουλίνη είναι η υπογλυκαιμία, όταν δηλαδή το σάκχαρο του αίματος πέφτει σε επίπεδα χαμηλότερα από τα φυσιολογικά. Για τις γυναίκες με διαβήτη της κύησης που παίρνουν ινσουλίνη η υπογλυκαιμία ορίζεται ως το σάκχαρο κάτω από 60 mg/dl. 
Πιθανά συμπτώματα λόγω υπογλυκαιμίας:  ξαφνική εφίδρωση, τρέμουλο, αδυναμία, πονοκέφαλος, σύγχυση, ταχυκαρδία.
Πιθανές αιτίες : περισσότερη ινσουλίνη από όσο θα έπρεπε, καθυστέρηση στη λήψη του φαγητού μετά από την λήψη ινσουλίνης, κατανάλωση μικρότερης ποσότητας φαγητού ή έντονη άσκηση/δραστηριότητα 
Αν έχετε συμπτώματα υπογλυκαιμίας:

• Ελέγξτε το σάκχαρο με τον μετρητή

• Αν είναι <60, πάρτε 15 γρ. υδατάνθρακα όπως μια κούπα χυμό πορτοκάλι ή 3-4 ταμπλέτες γλυκόζης. Φροντίστε να έχετε πάντοτε στην τσάντα σας καραμέλες, ταμπλέτες γλυκόζης  ή ένα μικρό χυμό.

• Μετά από 15 λεπτά ελέγξτε το σάκχαρο πάλι να βεβαιωθείτε ότι έχει αρχίσει να ανεβαίνει.

• Αν είναι ακόμα <60,παρτε άλλα 15 γρ υδατάνθρακα και επαναλάβετε την ίδια διαδικασία.

• Αν έχετε συχνά επεισόδια υπογλυκαιμίας πρέπει να ενημερώσετε το ιατρό σας.

ΑΣΚΗΣΗ

• Η τακτική άσκηση ενδείκνυται στην κύηση αν επιτρέπει ο μαιευτήρας σας.

• Η άσκηση βοηθάει να ελαττωθεί η αντίσταση στην ινσουλίνη, να βελτιωθεί η υπεργλυκαιμία μετά τα γεύματα και να αποφύγουμε την υπερβολική αύξηση του βάρους.

• Άσκηση όπως  περπάτημα μετά τα γεύματα βοηθάει ιδιαίτερα στην ελάττωση της μεταγευματικής υπεργλυκαιμίας.

• Κίνδυνος υπογλυκαιμίας υπάρχει μόνο με παρατεταμένη άσκηση (πάνω από μια ώρα) αν είσαστε σε θεραπεία με ινσουλίνη.

ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΤΟΚΕΤΟ

• Παρακολουθούμε τα σάκχαρα για τις πρώτες 2-3 ημέρες μετά τον τοκετό με ελεύθερη δίαιτα.

• Αν είναι φυσιολογικά, σταματά ο καθημερινός έλεγχος σακχάρου και η διαβητική διατροφή.

• 6 με 8 εβδομάδες μετά τον τοκετό πρέπει να επαναλάβουμε μια καμπύλη σακχάρου (έλεγχος σακχάρου νηστείας και 2 ωρών μετά τη λήψη 75 γρ. γλυκόζης) για να επιβεβαιώσουμε ότι δεν παραμένει κάποια διαταραχή στον μεταβολισμό της γλυκόζης.

• Αν το τεστ είναι φυσιολογικό τότε πρέπει να γίνεται έλεγχος του σακχάρου νηστείας (ή/και καμπύλη σακχάρου σε γυναίκες με αυξημένο κίνδυνο) στους 6 μήνες και κάθε χρόνο μετά, καθώς υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2 στα επόμενα χρόνια. Οι γυναίκες που

• χρειάστηκαν ινσουλίνη κατά την διάρκεια της κύησης ή

• διαγνώσθηκαν με διαβήτη κύησης πριν τις 25 εβδομάδες της εγκυμοσύνης  ή

• είχαν διαβήτη κύησης και σε δεύτερη κύηση

έχουν έως και  50% πιθανότητα ανάπτυξης ΣΔ τύπου 2 στα πρώτα 5 χρόνια μετά την εγκυμοσύνη. Η αύξηση βάρους κατά 5 κιλά μετά τον τοκετό διπλασιάζει τον κίνδυνο για ανάπτυξη διαβήτη.