Υγεία του πρωκτού - από τι κινδυνεύουμε!

Ο πρωκτός είναι ευαίσθητη περιοχή και τραυματίζεται εύκολα την ώρα του σεξ. Για τον λόγο αυτό, είτε είμαστε άντρες είτε γυναίκες, είτε γκέι είτε στρέιτ, είναι πάρα πολύ εύκολο να κολλήσουμε διάφορες σεξουαλικώς μεταδιδόμενες αρρώστιες, όταν κάνουμε σεξ χωρίς προφυλακτικό.

Κονδυλώματα
Οφείλονται στον Ιό των Θηλωμάτων του Ανθρώπου (HPV) ο οποίος έχει πολλές υποκατηγορίες/υποομάδες ιών. Μερικές έχουν ενοχοποιηθεί για την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες και καρκίνου του ορθού σε άνδρες!

Τα κονδυλώματα είναι μικρά μυτερά και σκληρά «σπυράκια», ανώδυνα αρχικά, που εμφανίζονται σε κατά τα άλλα υγιές δέρμα (όλου του πέους, των όρχεων, γύρω από τον πρωκτό, των χειλέων του αιδοίου), καθώς και στην εσωτερική επίστρωση του κόλπου και του ορθού εντέρου.

Μεταδίδονται με την απευθείας επαφή, αλλά και με έμμεση επαφή! (αν χρησιμοποιηθούν από κοινού μολυσμένα αντικείμενα, σεξουαλικά βοηθήματα, προφυλακτικά, ακόμη και με μολυσμένα χέρια).

Αναπτύσσονται γρήγορα και μπορούν να φτάσουν μεγάλες διαστάσεις και να προκαλούν πόνο ή αιμορραγία κατά την αφόδευση. Όταν υπάρχουν κονδυλώματα στον πρωκτό είναι πολύ πιθανόν να υπάρχουν και μέσα στο ορθό έντερο!

Η θεραπεία είναι σχετικά απλή (αφαίρεση αν είναι πολύ μεγάλα, καυτηριασμός με laser, κρυοπηξία, ειδικές αλοιφές αν είναι μικρά και εξωτερικά). Συχνά όμως τα κονδυλώματα υποτροπιάζουν και χρειάζεται να επαναληφθεί η θεραπεία.

Το πιο επικίνδυνο είναι ότι μερικά στελέχη του ιού HPV δεν προκαλούν κονδυλώματα (που είναι ορατά και «ειδοποιούν» τον πάσχοντα), αλλά προκαλούν προκαρκινικές αλλοιώσεις στην εσωτερική επιφάνεια του ορθού εντέρου (και του τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες). Αν αυτές οι αλλοιώσεις μείνουν αδιάγνωστες και αθεράπευτες μπορούν να καταλήξουν σε καρκίνο του ορθού! (καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες). Στους οροθετικούς ο κίνδυνος είναι 7 φορές μεγαλύτερος απ’ ό,τι στους οροαρνητικούς!
Σύμφωνα με τις αμερικάνικες και βρετανικές προδιαγραφές, όσοι έχουν προσβληθεί από κονδυλώματα του ορθού (θεραπευμένα ή μη) πρέπει να εξετάζονται με πρωκτοσκόπηση και λήψη Test PAP από το ορθό. Δυστυχώς στην Ελλάδα πολλοί γιατροί είναι ανενημέρωτοι και το Test PAP από το ορθό δεν γίνεται σε κανένα νοσοκομείο! Μπορεί να γίνει μόνο εξέταση (δακτυλική, πρωκτοσκόπηση) από γαστρεντερολόγο.
Το 2007 κυκλοφόρησε το πρώτο εμβόλιο κατά των καρκινογόνων στελεχών του ιού.

Βλεννόρροια
Η βλεννόρροια στην κλασική της μορφή είναι μια φλεγμονή της ουρήθρας και εκδηλώνεται με έντονο τσούξιμο στην ούρηση ή την εκσπερμάτωση καθώς και έκκριση πύου από την ουρήθρα. Μπορεί όμως να εντοπιστεί και σε άλλες περιοχές του σώματος: στο ορθό, τον φάρυγγα και τα μάτια. Σε φαρυγγίτιδα συνήθως δεν υπάρχουν συμπτώματα, ενώ στα μάτια εμφανίζονται έντονη κοκκινίλα και τσίμπλες. Στην προσβολή του ορθού ή του πρωκτού εμφανίζεταιφαγούρα, εσωτερικός πόνος και έκκριμα (υγρό).
Η βλεννόρροια μεταδίδεται με απευθείας επαφή με μολυσμένη περιοχή του σώματος. Μεταδίδεται δηλαδή όχι μόνον από την επαφή των γεννητικών οργάνων μεταξύ τους, αλλά και από τον στοματικό έρωτα και από τον πρωκτικό.
Η θεραπεία της είναι απλή και οριστική: Γίνεται ειδική μικροβιολογική εξέταση του εκκρίματος της πάσχουσας περιοχής και χορηγούνται τα ανάλογα αντιβιοτικά –συνήθως ενδομυϊκά σε μία ή δύο δόσεις.
Αν η νόσος μείνει αθεράπευτη η ένταση των συμπτωμάτων μπορεί να υποχωρήσει, το μικρόβιο όμως παραμένει εκεί και μεταδίδεται.

Χλαμύδια
Τα χλαμύδια είναι μικρόβια που προκαλούν ουρηθρίτιδα με συμπτώματα παρόμοια με αυτά της βλεννόρροιας, αλλά πιο ήπια (τσούξιμο στην ούρηση, έκκριμα από την ουρήθρα). Συχνά η νόσος δεν παρουσιάζει συμπτώματα ή τα συμπτώματα περνούν μετά από λίγες μέρες. Το μικρόβιο όμως παραμένει και μεταδίδεται. Εκτός όμως από την ουρήθρα μπορούν να προσβληθούν τα μάτια και ο φάρυγγας. Αν προσβληθεί το ορθό έντερο υπάρχει έκκριμα.
Γίνονται ειδικές εξετάσεις του εκκρίματος, επιχρίσματος, ή του αίματος και ακολουθεί θεραπεία με αντιβιοτικά, την οποία πρέπει να πάρουν και οι δύο ερωτικοί σύντροφοι, αλλιώς η νόσος θα μεταδίδεται συνεχώς από τον ένα στον άλλο.

Σύφιλη
Τα πρώτα συμπτώματα της σύφιλης είναι πολύ ήπια και αν η μόλυνση έχει γίνει από τον πρωκτό περνούν εντελώς απαρατήρητα. Το έλκος που σχηματίζεται στο σημείο εισόδου του μικροβίου στον οργανισμό είναι έτσι και αλλιώς ανώδυνο, μέσα στο ορθό έντερο δε είναι και αόρατο. Έτσι μπορεί κανείς να έχει μολυνθεί αλλά να ανακαλύψει την πάθηση μόνο όταν αυτή έχει προχωρήσει και είναι δύσκολο να θεραπευτεί. Επίσης μπορεί να μεταδίδει την νόσο εν αγνοία του. Γι αυτό τον λόγο είναι απαραίτητο όσοι άνδρες έχουν πρωκτική επαφή με άνδρες να κάνουν ετήσιο έλεγχο αίματος και για σύφιλη.
Η διάγνωση γίνεται με ειδική εξέταση αίματος (πιθανόν να χρειαστεί και παρακέντηση του νωτιαίου μυελού για εξέταση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού) και η θεραπεία γίνεται με ισχυρή αντιβίωση. Είναι πιθανόν να χρειαστεί παραμονή στο νοσοκομείο για μερικές μέρες.

Έρπης
Παρότι συχνά ονομάζεται «έρπης γεννητικών οργάνων», μπορεί να προσβάλλει και την περιοχή γύρω από τον πρωκτό, τους γλουτούς, καθώς και την εσωτερική επίστρωση του ορθού εντέρου. Εμφανίζονται μικρές φυσαλίδες (Βλ. εδώ) που συνοδεύονται από αίσθημα καψίματος και πόνου. Άπαξ και μολυνθεί κανείς, ο ιός μένει για πάντα στο σώμα του και μπορεί να επανεμφανίζεται με διάφορες ευκαιρίες. Συχνά τα συμπτώματα είναι πιο ήπια απ’ ό,τι την πρώτη φορά.
Ο ιός μπορεί να μεταδίδεται μερικές μέρες πριν από την εμφάνιση των φυσαλίδων και των συμπτωμάτων! Ακόμη μπορεί να γίνει ενεργοποίηση μιας πρώην μολυσμένης περιοχής χωρίς να εμφανιστούν συμπτώματα. Έτσι ο ιός μπορεί να μεταδοθεί από γεννητικά όργανα ή πρωκτό που φαίνονται υγιή! Η ασυμπτωματική μετάδοση αυτού του ιού είναι πολύ συχνή!

Ηπατίτιδα Β
Η ηπατίτιδα Β οφείλεται σε έναν ιό που μεταδίδεται με την επαφή με μολυσμένα σωματικά υγρά: σπέρμα, αίμα, κολπικά υγρά, ούρα. Η πρωκτική επαφή χωρίς προφυλακτικό είναι πολύ εύκολος τρόπος μεταδόσεως της ηπατίτιδας Β. Ο ιός της ηπατίτιδας προσβάλλει τα κύτταρα του συκωτιού και προκαλεί ίκτερο (κιτρίνισμα του δέρματος και του άσπρου των ματιών) και σοβαρή δυσλειτουργία του συκωτιού. Συνήθως η πάθηση περνάει από μόνη της, αλλά σε ένα ποσοστό 10% μπορεί να γίνει χρόνια, να παραμείνει δηλαδή δια βίου ο ιός στο σώμα και ενδεχομένως να οδηγήσει σε καρκίνο του συκωτιού.
Η διάγνωση γίνεται με ειδική εξέταση αίματος. Στην οξεία φάση γίνεται θεραπεία των συμπτωμάτων. Επίσης χορηγούνται ειδικές ουσίες (ιντερφερόνη) και αντι-ιικά φάρμακα.
Υπάρχει πολύ αποτελεσματικό εμβόλιο που γίνεται σε 3 δόσεις και που συνιστάται σε όλους! (Προσοχή! Πρέπει να γίνουν και οι 3 δόσεις για να υπάρχει αναπτυχθεί επαρκής ανοσία). Το εμβόλιο πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε 3-5 χρόνια.
Επειδή υπάρχει πιθανότητα να πάσχει κάποιος από ηπατίτιδα Β χωρίς να έχει συμπτώματα (τουλάχιστον τον πρώτο καιρό) είναι απαραίτητο, όσοι δεν έχουν εμβολιαστεί να εξετάζονται κάθε χρόνο και για ηπατίτιδα Β.

HIV/AIDS
Το σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας (AIDS) οφείλεται στον ιό HIV ο οποίος μεταδίδεται με την επαφή με σπέρμα, αίμα, κολπικά υγρά. Δεν μεταδίδεται με τα κόπρανα και τα ούρα, ούτε με το σάλιο.
Η σεξουαλική επαφή είναι ο κύριος τρόπος μεταδόσεως του ιού και το πρωκτικό σεξ χωρίς προφυλακτικόθεωρείται η πιο επικίνδυνη πρακτική. Η εσωτερική επίστρωση του εντέρου (ο βλεννογόνος) είναι πολύ ευαίσθητη και τραυματίζεται κατά την σεξουαλική επαφή με αποτέλεσμα να υπάρχουν μικροσκοπικές ανοικτές πληγές, μέσα από τις οποίες μπαίνει στον οργανισμό ο ιός που ενδέχεται να υπάρχει στο σπέρμα του σεξουαλικού συντρόφου.
Δεν υπάρχει ριζική θεραπεία που να απομακρύνει τον ιό από το σώμα. Όσοι προσβληθούν από τον ιό HIV θα πρέπει να παίρνουν φάρμακα ισόβια για να καταστείλουν τον πολλαπλασιασμό του. Τα φάρμακα αυτά μπορεί να έχουνσοβαρές παρενέργειες.

ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ
Ο πρωκτός και το ορθό έντερο μπορούν να προσβληθούν από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα ή να γίνουν πύλες εισόδου στον οργανισμό των ιών της ηπατίτιδας Β και του HIV/AIDS.
Όταν μολυνθούν, ο πρωκτός και το ορθό έντερο μπορούν να γίνουν εστίες μεταδόσεως των νοσημάτων (κονδυλώματα, βλεννόρροια, χλαμύδια, σύφιλη, έρπης) σε άλλους.

Ο ασφαλέστερος τρόπος να αποφύγει κανείς τέτοιου είδους μολύνσεις είναι να χρησιμοποιεί προφυλακτικό σε κάθε σεξουαλική επαφή. Το προφυλακτικό να χρησιμοποιείται μόνον με υδατοδιαλυτό λιπαντικό (π.χ. KY) και όχι με λιπαντικά με βάση το λάδι (κρέμες, βαζελίνη, μπέιμπι όιλ) γιατί το χαλάνε.
Άτομα που έχουν πρωκτικές σεξουαλικές επαφές πρέπει να εξετάζονται μια φορά το χρόνο για ηπατίτιδα Β, σύφιλη και HIV/AIDS (ειδική εξέταση αίματος σε δημόσιο νοσοκομείο ή ιδιωτικά). Οι γενικές εξετάσεις αίματος δεν δείχνουν κάτι. Πρέπει να ζητήσετε ειδικές εξετάσεις.
Όσοι έχουν προσβληθεί από κονδυλώματα του πρωκτού/ορθού εντέρου πρέπει να εξετάζονται κάθε 2 χρόνια για πρόληψη του καρκίνου του ορθού. Αν είναι επιπλέον οροθετικοί στον HIV έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου του ορθού οπότε χρειάζεται εξέταση κάθε χρόνο.

Για προβλήματα στον πρωκτό και το γύρω δέρμα απευθυνόμαστε αρχικά σε δερματολόγο. Αν χρειαστεί, αυτός θα μας παραπέμψει σε γιατρό άλλης ειδικότητας. Ειδικότερα για κονδυλώματα μέσα στο ορθό απευθυνόμαστε σε γαστρεντερολόγο.
Για την ετήσια εξέταση αίματος για HIV, ηπατίτιδα Β και σύφιλη μπορούμε να απευθυνθούμε σε οποιοδήποτε νοσοκομείο ή την κάνουμε ιδιωτικά.
Συνιστάται με έμφαση ο εμβολιασμός κατά της ηπατίτιδας Β (και από το 2007 κατά του ιού των κονδυλωμάτων HPV).