Προγεννητική διάγνωση συνδρόμων στην εγκυμοσύνη… όσα πρέπει να ξέρω!!!

Στόχος να μην γεννιούνται παιδιά με σοβαρά γενετικά νοσήματα. Τέτοια νοσήματα είναι το σύνδρομο Down και η Μεσογειακή Αναιμία, νοσήματα που προκαλούν σοβαρά προβλήματα, τόσο στα ίδια τα άτομα που νοσούν, όσο και στο οικογενειακό περιβάλλον.

Οι κυριότερες ενδείξεις για γενετικό έλεγχο του εμβρύου με επεμβατικές μεθόδους είναι:

• Η προχωρημένη αναπαραγωγική ηλικία της εγκύου, δηλαδή μεγαλύτερη των 35 ετών
• Αυξημένος κίνδυνος στο βιοχημικό ή υπερηχοτομογραφικό έλεγχο 1ου ή 2ου τριμήνου (PAPP-A, αυξημένηαυχενική διαφάνεια, A-test)
• Υπερηχογραφικές ανωμαλίες του εμβρύου
• Γονέας-φορέας χρωμοσωματικής ανακατάταξης
• Προηγούμενο παιδί ή κύηση με χρωματοσωματική ανωμαλία
• Οικογένειακό ιστορικό μονογονιδιακού νοσήματος που διαγιγνώσκεται με βιοχημική ή DNA Ανάλυση
• Οικογενειακό ιστορικό φυλοσύνδετου νοσήματος
• Κίνδυνος για βλάβες του νωτιαίου σωλήνα

Χρωμοσωματικές Ανωμαλίες
Οφείλονται σε ανωμαλίες στον αριθμό ή στη δομή των χρωματοσωμάτων και αποτελούν τα συχνότερα γενετικά νοσήματα στον άνθρωπο. Στο εργαστήριο όλες οι ανωμαλίες που αφορούν τα χρωμοσώματα, είναι ορατές στο μικροσκόπιο και μελετώνται με τον καρυότυπο. Ένα στα 250 παιδίά που γεννιούνται έχουν κάποια χρωμοσωμική ανωμαλία με σοβαρές κλινικές συνέπειες για την υγεία. Είναι δυνατόν ένα υγιές άτομο να είναι φορέας χρωμοσωματικής αναδιάταξης και τότε υπάρχει αυξημένος κίνδυνος απόκτησης παιδιού με σοβαρή χρωμοσωματική ανωμαλία. Ένα έμβρυο όταν συγκεντρώνει περισσότερα ή λιγότερα από 46 χρωμοσώματα, είναι δυνατόν να παρουσιάσει κάποια ανωμαλία στη διάπλαση και ανωμαλία του οργανισμού του. Ένα καθολικό χαρακτηριστικό των περισσότερων χρωμοσωματικών ανωμαλιών είναι η ήπια ως βαρύτατη νοητική στέρηση.

Απαιτείται χρωμοσωματικός έλεγχος:

• Κατά τη διάρκεια της κύησης, όταν υπάρχουν ενδείξεις
• Όταν υπάρχουν κλινικά χαρακτηριστικά γνωστού χρωμοσωματικού συνδρόμου σε νεογέννητα ή σε παιδιά.
• Όταν ένα παιδί έχει καθυστέρηση νοητικής ή σωματικής ανάπτυξης
• Σε ζευγάρια με προβλήματα υπογονιμότητας και αποβολών

Η παρουσία ενός επιπλέον χρωμοσώματος 21 (Τρισωμία 21), κλινική εκδήλωση της οποίας είναι το σύνδρομο Down, αποτελεί τη συχνότερη χρωματοσωματική ανωμαλία στον άνθρωπο με συχνότητα 1 στα 800 νεογέννητα. Με την αύξηση της ηλικίας της εγκύου η συχνότητα της τρισωμίας 21 και άλλων τρισωμιών αυξάνεται σημαντικά. Στην ηλικία των 35 ετών ο κίνδυνος απόκτησης παιδιού με σύνδρομο Down είναι 0,26% και στην ηλικία 45 ετών ο κίνδυνος είναι 5,26%, δηλαδή 20 φορές μεγαλύτερος.

Υπάρχουν και σπανιότερες μικρές χρωμοσωματικές ανωμαλίες που δεν φαίνονται στον καρυότυπο με μικροελλείματα και μικροδιπλασσιασμούς που ελέγχονται με μεθόδους μοριακής βιολογίας, όπως η μέθοδος MLPA (διευρυμένος προγεννητικός έλεγχος) και η array CGH (μοριακός καρυότυπος)

Μονογονιδιακά νοσήματα
Οφείλονται σε μεταλλάξεις γονιδίων και μελετώνται με τεχνικές της Μοριακής Βιολογίας.
Τα συχνότερα μονογονιδιακά νοσήματα είναι:

• Η Μεσογειακή Αναιμία (α, β, δβ)
• Η Κυστική Ίνωση (CF)
• Μη-Συνδρομική Νευροαισθητήρια Προομιλητική Βαρηκοΐα
• Νωτιαία Μυική Ατροφία (SMA)

Τα παραπάνω νοσήματα κληρονομούνται με τον αυτοσωμικό υπολειπόμενο χαρακτήρα και εμφανίζονται όταν και οι δύο γονείς είναι φορείς της μεταλλαγής. Στην περίπτωση αυτή έχουν 25% πιθανότητα να αποκτήσουν παιδί με νόσο.
Άλλα κληρονομούνται όταν ο ένας γονέας πάσχει, όπου υπάρχει 50% πιθανότητα απόκτησης πάσχοντος παιδιού.

Υπάρχουν όμως και μονογονιδιακά νοσήματα που εμφανίζονται de novo, χωρίς οι γονείς να είναι φορείς όπως οι σκελετικές δυσπλασίες, η νοητική στέρηση και οι δυσμορφίες όπως τα σύνδρομα εύθραστου Χ και τα κρανιοπροσωπικά σύνδρομα.

Τέλος μπορεί να χρειαστεί έλεγχος για επίκτητες λοιμώξεις όπως:
κυτταρομεγαλοιός (CMV)

• Ιός epstein-barr (EBV)
• Τοξόπλασμα Gondii
• ηπατίτιδα B και C
• χλαμύδια
• Ιός των θηλωμάτων (HPV)
• Ερπητοϊός HSV1και HSV2

Η Προγεννητική Διάγνωση γίνεται ως εξής:

• Με τη λήψη χοριονικών λαχνών (CVS) την 11η-12η εβδομάδα κύησης
• Με αμνιοπαρακέντηση την 17η-20η εβδομάδα της κύησης
• Με λήψη εμβρυικού αίματος με ομφαλοκέντηση κατά την 20Η εβδομάδα

Τα αποτελέσματα για τις χρωμοσωματικές ανωμαλίες βγαίνουν με τη μοριακή μέθοδο QF-RCR σε 1-3 ημέρες που αποκλείει τα συχνότερα χρωμοσωματικά νοσήματα με σιγουριά της τάξεως 99%. Σε 15-17 ημέρες βγαίνει το τελικό αποτέλεσμα του καρυότυπου του εμβρύου που αποκλείει όλες τις χρωματοσωματικές ανωμαλίες.

Για τα μονογονιδιακά νοσήματα τα αποτελέσματα δίνονται σε 2-4 ημέρες.
Τα τελευταία χρόνια γίνονται μεγάλες προσπάθειες προκειμένου τα γενετικά νοσήματα να ελέγχονται σεκύτταρα ή στο DNA του εμβρύου που απομονώνονται από το αίμα της εγκύου...