Ο γυναικείος παράγοντας
μπορεί να αφορά τις σάλπιγγες, τις
ωοθήκες, το ενδομήτριο, τον τράχηλο ή
τον κόλπο της γυναίκας
Σαλπιγγικός παράγοντας
Ο σαλπιγγικός παράγοντας ευθύνεται για το 25-30% των περιπτώσεων υπογονιμότητας. Η συνάντηση του ωαρίου με το σπερματοζωάριο και η γονιμοποίηση πραγματοποιούνται στην σάλπιγγα και επομένως καταστάσεις που επηρεάζουν την φυσιολογική ανατομία ή λειτουργία των σαλπίγγων οδηγούν σε υπογονιμότητα. Τέτοιες καταστάσεις είναι: 1) Οι σοβαρές λοιμώξεις του γεννητικού συστήματος της γυναίκας υπό την μορφή επεισοδίων σαλπιγγίτιδας ή γενικευμένης πυελικής φλεγμονής που μπορεί να προκαλέσουν απόφραξη των σαλπίγγων, καταστροφή της φυσιολογικής δομής του τοιχώματός τους, δημιουργία υδροσαλπίγγων (διατεταμένες σάλπιγγες που είναι γεμάτες από υγρό) ή δημιουργία συμφύσεων στην πύελο οι οποίες στραγγαλίζουν και αποφράσσουν τις σάλπιγγες. 2) Η ενδομητρίωση που μπορεί να οδηγήσει σε υπογονιμότητα μέσω πολλών μηχανισμών, μεταξύ των οποίων είναι και η διαταραχή της κινητικότητας και της μικροσκοπικής δομής των σαλπίγγων καθώς και η δημιουργία συμφύσεων στην πύελο. 3) Οι προηγούμενες χειρουργικές επεμβάσεις στην κοιλιά της γυναίκας που είναι δυνατόν να προκαλέσουν την δημιουργία συμφύσεων δημιουργώντας προβλήματα στις σάλπιγγες.
Ωοθηκικός παράγοντας
Στο 15-20% των περιπτώσεων υπογονιμότητας αποκαλύπτεται πρόβλημα από την ομαλή λειτουργία των ωοθηκών. Πρακτικά στην κατηγορία αυτήν υπάγονται: 1) Καταστάσεις ανωοθυλακιορρηξίας κατά τις οποίες δεν πραγματοποιείται η απελευθέρωση του ωαρίου της γυναίκας, που σε φυσιολογικές συνθήκες συμβαίνει στο μέσο κάθε κύκλου. Ενδεικτικά αναφέρονται, το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, η πρώιμη έκπτωση της ωοθηκικής λειτουργίας, το έντονο stress, η υπερβολική σωματική άσκηση, η παχυσαρκία ή αντίθετα η μεγάλη αδυναμία και κακή θρέψη, διαταραχές και όγκοι του εγκεφάλου, καθώς και παθήσεις του ήπατος και των νεφρών. 2) Καταστάσεις κατά τις οποίες, παρατηρείται ορμονική ανεπάρκεια μετά την ωοθυλακιορρηξία, με αποτέλεσμα να μην εξασφαλίζονται οι ιδανικές συνθήκες για την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου στην μήτρα. Η διαταραχή αυτή ονομάζεται ανεπάρκεια της ωχρινικής φάσης.
Μητριαίος παράγοντας
Σε ένα 5-10% των περιπτώσεων υπογονιμότητας, το αίτιο εντοπίζεται στην μήτρα της γυναίκας. Εδώ περιλαμβάνονται τα ινομυώματα και οι ιδίως εκείνα που προβάλουν μέσα στην κοιλότητα της μήτρας, οι ενδομητρικές συμφύσεις που παρατηρούνται συνήθως σε γυναίκες που έχουν κάνει πολλές αποξέσεις, οι σοβαρές ή υποτροπιάζουσες φλεγμονές της μήτρας, και τέλος οι διαταραχές της τραχηλικής βλέννας, όπως είναι η ανεπάρκειά της, η αλλοιωμένη σύστασή της ή η ύπαρξη σε αυτήν αντισωμάτων που αδρανοποιούν τα σπερματοζωάρια.
Ενδομητρίωση
Πρόκειται για μια ιδιόμορφη πάθηση της γυναίκας κατά την οποίαν εστίες με σύσταση ενδομητρίου εμφανίζονται εκτός της φυσιολογικής τους θέσης (που είναι η κοιλότητα της μήτρας). Γενικά υπολογίζεται ότι στο 15-25% των υπογόνιμων γυναικών υπάρχει ενδομητρίωση, ενώ το 30-50% των γυναικών με ενδομητρίωση εμφανίζει προβλήματα γονιμότητας.Οι μηχανισμοί με τους οποίους η ενδομητρίωση μπορεί να προκαλέσει υπογονιμότητα, έχουν αποτελέσει αντικείμενο εντατικής μελέτης. Εκτός από την επίπτωση στις σάλπιγγες που αναφέρθηκε παραπάνω, άλλοι πιθανοί μηχανισμοί είναι η καταστροφή του σπέρματος μετά την είσοδό του στο γεννητικό σύστημα της γυναίκας, η διαταραχή της ωοθηκικής λειτουργίας και ιδίως η παρεμπόδιση της ωοθυλακιορρηξίας (μια κατάσταση που ονομάζεται άτρητο ωχρινοποιημένο ωοθυλάκιο) και η τοπική διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος που οδηγεί στην απελευθέρωση δυσμενών για την αναπαραγωγή ουσιών.
